กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย  

แนวคิดการพัฒนาชุมชนที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ ได้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการพัฒนาในกลุ่มประเทศเครือจักรภพจากเดิมมาเป็น การพัฒนาที่เห็นว่าประชาชนเป็นแกนกลางของพลังขับเคลื่อนทางสังคม เมื่อแนวคิดการพัฒนาชุมชนนี้เผยแพร่ออกไปจนก่อเกิดเป็นปรัชญาเกี่ยวกับการทำ งานร่วมกันอย่างใกล้ชิดระหว่างประชาชนกับรัฐบาลในการปรับปรุงสภาพความเป็น อยู่ซึ่งเรียกว่าขบวนการพัฒนาชุมชน ขบวนการดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาในประเทศไทยด้วยเช่นกัน

.

  สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอตาคลี
จังหวัดนครสวรรค์มีเขตพื้นที่การปกครองแบ่งออกเป็นอำเภอทั้งหมด 15 อำเภอ อำเภอ ตาคลีเป็นหนึ่งในเขตพื้นที่จังหวัดนครสวรรค์          ซึ่งมีประวัติและตำนานเรื่องเล่าเกี่ยวกับพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย  รัชกาลที่ 2 เรื่องพระสังข์ อันเป็นที่มาของประวัติอำเภอตาคลีชื่อของอำเภอตาคลีกล่าวกันว่าเพี้ยนมาจากคำว่า "ตีคลี" หรือ "เดาะคลี"  

.

  ตำนานเมืองพระสังข์
ตำนานเมืองพระสังข์ในพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเรื่องสังข์ทองส่วนหนึ่งเป็นตำนานของอำเภอตาคลี ความว่านางจันทร์เทวี มเหสีท้าวยศวิมลคลอดโอรสเป็นหอยสังข์ โหรทำนายว่าจะเป็นกาลกินีจึงถูกขับไล่ออกจากเมืองและถูกจับถ่วงน้ำ พระยานาคได้ช่วยชีวิตไว้และ ส่งพระสังข์ไปอยู่กับนางพันธุรัตน์  ต่อมาพระสังข์ทราบว่าแม่เลี้ยงของตนเป็นยักษ์ จึงคิดหลบหนีเพื่อสืบหานางจันทร์เทวีแม่ที่แท้จริงพระสังข์ได้ชุบตัวในบ่อทองแล้วสรวมรูปเงาะ ใส่เกือกแก้ว ถือไม้เท้าวิเศษแล้วเหาะหนีไปครั้นเมื่อนางยักษ์กลับจากหาอาหารไม่พบพระสังข์จึงเหาะตามหาและมาทันพระสังข์ที่เขาหน่อ อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์  พระสังข์หนีขึ้นไปบนยอดเขาแล้วอธิษฐานว่า"ด้วยบุญญาบารมีของข้าพเจ้า ถ้าจะมีโอกาสกลับไปพบแม่ที่แท้จริงของตนแล้วก็ขออย่าให้นางยักษ์ขึ้นไปบนยอดเขาได้ นางยักษ์ได้แต่ร้องไห้รำพึงรำพันถึงความรักของตนที่มี ต่อพระสังข์อ้อนวอนให้พระสังข์ลงมาหาแต่ นางยักษ์ก็ต้องสิ้นหวังก่อนตายนางบอกพระสังข์ว่า "แม่คงต้องตายอย่างแน่นอนถ้าหากลูกไม่กลับไปอยู่กับแม่แม่ขอลาตาย แต่ก่อนตายแม่ขอให้ลูกท่องมนต์วิชาเรียกเนื้อ เรียกปลา แม่จะเขียนไว้ที่ก้อนหินเชิงเขาหน่อ ลูกรักของแม่จะได้มีวิชาติดตัวไปในอนาคต" เมื่อนางยักษ์เขียนเสร็จก็สิ้นใจตาย ปัจจุบันยังมีร่อยรอยขีดเขียนอยู่ที่เชิงเขาหน่อเป็นหลักฐานแต่ไม่มีใครอ่านออกและศพนางยักษ์พันธุรัตน์ก็กลายเป็นภูเขาหินเรียกว่าเขานางพันธุรัตเมื่อพระสังข์เรียนวิชาเสร็จแล้วก็เหาะมาถึงเมืองสามล ท้าวสามล มีลูกสาว 7 คน ซึ่งในขณะนั้นเป็น เวลาที่ลูกสาวทั้ง 7 จะเลือกคู่ครองและลูกสาวทั้งหกของท้าวสามลก็เลือกคู่ครองเป็นเจ้าชาย  เหลือแต่ลูกสาวคนที่ 7 คือ นางรจนาไม่สนใจที่จะเลือกเจ้าชาย แต่กลับเสี่ยงพวงมาลัยเลือกชายคนหนึ่งที่มีรูปร่างหน้าตาขี้เหร่ ผมหยิก ตัวดำ ชอบดอกไม้สีแดงเหมือนคนบ้าใบ้ หรือที่เรียกว่าเจ้าเงาะ เพราะนางรจนาได้เห็นรูปทองข้างในของเจ้าเงาะ ท้าวสามลโกธรมากจึงขับไล่ให้ทั้งคู่ไปอยู่กระท่อมปลายนา เจ้าเงาะถูกกลั่นแกล้งให้ไป หาเนื้อ หาปลา แข่งขันกับหกเขยและทุกครั้งที่แข่งขันเจ้าเงาะก็ชนะทุกครั้ง พระอินทร์เห็นว่าถึงเวลาที่พระสังข์หรือเจ้าเงาะจะต้องครองเมือง จึงแปลงตัวยกทัพมาตีเมืองสามล และท้าพนันตีคลีกัน ท้าวสามลส่งหกเขยไปตีคลี สู้กับเทวดาปรากฏว่าว่าเขยทั้งหกตีคลีแพ้ ฝ่ายเจ้าเงาะถอดรูปออกเห็นรูปร่างภายในอันงดงามและสวมเครื่องทรงออกไปตีคลีจนชนะเทวดา สถานที่ตีคลี มีลักษณะเป็นลานกว้าง บริเวณนั้นไม่มีต้นไม้ขึ้น เรียกว่า “ลานตีคลี" ซึ่งยังปรากฏอยู่บนเขาตีคลี ในขณะที่ตีคลีอยู่นั้น มีลูกคลีลูกหนึ่งถูกตีอย่างแรงลอยออกไป ทิศตะวันออกของลานตีคลีปะทะเขาทะลุเป็นรูโหว่ ที่เขาช่องลมซึ่งอยู่ในตำบลช่องแค อำเภอตาคลี ตามเส้นทางราดยางจากโรงงานปูนซีเมนต์ โพนทอง-ช่องแค ใกล้กับโรงเรียนวัดเขาผา จุดที่เห็นชัด คือ จุดที่ห่างจากโรงเรียนวัดเขาฝาประมาณ 2 กิโลเมตร หลังจากที่พระสังข์ตีคลีชนะ ท้าวสามลจึงให้พระสังข์ครองเมือง ชาวบ้านของอำเภอตาคลีมีความเชื่อในตำนานที่เล่าขานกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษจนถึงลูกหลาน ปัจจุบันจะพบเห็นได้จากการที่นำเอาชื่อของบุคคลที่สำคัญในตำนานที่เล่าขานกันมาตั้งชื่อถนนและชื่อซอยต่างๆ ในเมืองตาคลี เช่น  ถนนพระสังข์ ถนนยศวิมล ถนนบ้านไร่ปลายนา ซอยพันธุรัตน์ ซอยลูกคลี ซอยไม้คลี  ซอยสนามคลี นอกจากนี้ธงประจำอำเภอตาคลีก็ใช้เครื่องหมายรูปพระสังข์ทองทรงม้าเดาะคลีอยู่เหนือเมฆ  และสัญลักษณ์ประจำเทศบาลตำบลตาคลี  ก็เป็นสัญลักษณ์พระสังข์ทรงม้าเดาะคลีเช่นกัน

.

.

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอตาคลี ที่ว่าการอำเภอตาคลี
ถนนพหลโยธิน อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์
โทรศัพท์ : 056-262015, โทรสาร : 056-262015 อีเมล์ : cdd.takli@gmail.com

.